Binnen het raamcontract voor de Sterke Lekdijk heeft WSP vanaf 2017 tot en met 2022 gewerkt aan het eerste deeltraject: Salmsteke. Vanaf 2020 tot eind 2022 hebben wij in de verkenning gewerkt aan het traject Jaarsveld-Vreeswijk. Sinds 2023 werken we aan de planuitwerking voor dit traject. Op het niveau van de gehele Sterke Lekdijk heeft WSP de hydraulische randvoorwaarden bepaald en de basisspecificatie opgesteld.
1. Salmsteke Ontkiemt : Integraal ontwerp van dijk en uiterwaard
Salmsteke is het eerste dijkversterkingstraject binnen het programma Sterke Lekdijk. De opgave bestaat enerzijds uit een waterveiligheidsopgave voor de dijk en anderzijds de opgave vanuit de Kader Richtlijn Water (KRW) en de herinrichtingsopgave voor recreatiegebied Salmsteke. Hierbij werken de verschillende initiatiefnemers (HDSR, RWS, recreatieschap, gemeente Lopik en Staatsbosbeheer) samen. Er is dan ook sprake van een integrale gebiedsontwikkeling genaamd: Salmsteke Ontkiemt!
In de aanloop naar deze samenwerking zijn door WSP afzonderlijke voorkeursalternatieven opgesteld voor de dijkversterking en de uiterwaard. We werkten hiervoor samen met Strootman Landschapsarchitecten aan ontwerpvarianten die zowel de dijkversterking als ontwikkeling van de uiterwaard ten goede komen. Om dit te waarborgen, werden de varianten beoordeeld op effecten voor waterveiligheid, cultuurhistorie, natuur en recreatie in een integraal beoordelingskader. Aan het eind van de verkenning zijn beide voorkeursalternatieven samengevoegd tot een breed gedragen integraal voorkeursalternatief.
Dit voorkeursalternatief hebben we tijdens de planuitwerking uitgewerkt. We kiezen daarbij voor een veilige compacte dijk, passend in een prachtig landschap. De technische maatregelen zijn niet overal gelijk, de verschillen in bodemopbouw en ondergrond zorgen voor verschillen in de veiligheidsopgaven en daarmee voor verschillende oplossingen. Detailbeoordelingen hebben zelfs geleid tot een kleinere opgave en minder maatregelen.
Visualisatie van de zwemgeul in de uiterwaard bij Salmsteke.
In de uiterwaard zorgt een nieuwe getijdengeul voor dynamiek en een impuls voor zowel recreatie als natuur. De geul zorgt voor verbetering van de natte natuur (KRW) en een deel van de geul is geschikt gemaakt als veilig en schoon zwemwater. Rondom de geul ontstaan waardevolle graslanden die deels toegankelijk zijn via wandelpaden of als struingebied. Langs de dijk herstellen we de historische kleiputten, zodat moerasachtige natuur kan ontstaan en tegelijkertijd de cultuurhistorie zichtbaar wordt. In het oostelijk deel van de uiterwaard kan worden geparkeerd, is er toegang tot de voetveer, de boothelling en de polstokverspringvereniging. WSP heeft de juridische procedures begeleid en de geselecteerde aannemer heeft het VO samen met ons uitgewerkt tot een DO. In 2022 is door de aannemer begonnen met het aanleggen van de geul in de uiterwaarden en dit is in 2023 afgerond. In 2024 wordt de dijk versterkt.
Uitstroom opening van de geul in aanleg, begin 2023. De palen zorgen ervoor dat de golfslag
door binnenvaartschepen wordt afgeremd maar wel vrij in en uit kan stromen.
2. Jaarsveld-Vreeswijk
Circa 88% van de dijk Jaarsveld-Vreeswijk moet om één of meerdere redenen versterkt worden. WSP startte de verkenningsfase in juli 2020 en het project is eind 2022 afgerond.
In het project hebben we gewerkt met een ‘IPM-combiteam’. Dat betekent één IPM-team waarbij HDSR de projectmanager en technisch manager leverde, en WSP de omgevingsmanager en de manager projectbeheersing. HDSR en WSP werkten met een gezamenlijke raming. We hadden een open houding naar elkaar en hadden een duidelijke focus op ‘best for project’. Dit resulteerde in een efficiënte projectuitvoering en hoge klanttevredenheid.
In het voorkeursalternatief gaan we uit van een eenduidig dijkprofiel met een steunberm voor verbetering van de macrostabiliteit en een ‘innovatieve verticale oplossing’ tegen piping. Op de plaatsen langs de dijk waar weinig ruimte is (onder meer vanwege huizen en een binnendijks wiel) kiezen we voor een verticale innovatieve constructie.
De keuze voor een oplossing met een steunberm van klei is gemaakt, omdat dit goed beheerbaar, uitbreidbaar en over het algemeen weinig complex of risicovol is. Voor de verticale maatregelen is niet gekozen voor zware traditionele damwanden van ijzer, maar voor relatief nieuwe technieken. Om piping tegen te gaan, zijn pipingschermen in beeld of een grofzand barrière. Om de stabiliteit van de dijk te verbeteren, kan worden gedacht aan bijvoorbeeld een zogenaamde Soilmix. Deze innovatieve maatregelen zullen in de Planuitwerking verder worden uitgewerkt met de aannemer.
De verkenning heeft geleid tot een gedragen Voorkeursalternatief (VKA) dat eind 2022 is vastgesteld door het waterschap. Met instemming van de betrokken bestuurlijke partijen: Rijkswaterstaat, Provincie Utrecht, gemeente Nieuwegein, gemeente IJsselstein en de gemeente Lopik.
In 2023 zijn we begonnen met de planuitwerking voor het traject, dat is opgeknipt in twee delen: Jaarsveld-Klaphek (ongeveer tot aan de A2) en het traject Nieuwegein dat loopt tot en met de Beatrixsluizen. Deze fase zal tot eind 2025 duren.
Luchtfoto van het historische Vreeswijk met de dijk op de voorgrond, langs de drukbevaren Lek.
