Groene stappen naar een natuurinclusieve toekomst

Adviseurs Matthias Koster en Tom Zeegers ontrafelen de uitdagingen en oplossingen voor duurzame leefomgevingen. Hoe je de vertaalslag maakt van wetgeving naar natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen.

donderdag 2 mei 2024 - Nederland

In de jaren zestig kon je nog ongestoord je eigen pand slopen, een nieuw pand neerzetten, je berm maaien en onderhoud plegen aan je pand. Tegenwoordig zijn we ons steeds meer bewust van het belang van de natuur en is dit ook verankerd via wet- en regelgeving. Bijvoorbeeld via de nieuwe Omgevingswet, Natura2000 en Kaderrichtlijn Water (KRW).

Wanneer je die wetten hebt doorgrond, moet je de vertaling maken naar de praktijk. Dat kan lastig zijn. Hoe zorg je er als gemeente voor dat bij de aanleg van die nieuwe wijk de leefomgeving van onder andere de huismus, vleermuizen en de steenuil behouden blijft? Hoe voer je natuurinclusief een dijkversterkingsproject uit, en inrichtingsmaatregelen voor het behalen van KRW-doelstellingen, waardoor die leefomgeving zelfs verbetert? Dat is waar adviseurs ecologie Matthias Koster en Tom Zeegers zich dagelijks mee bezig houden.

De stappen die zij doorlopen, bestaan doorgaans uit: een voorverkenning, eventueel aanvullend onderzoek, advies hoe de leefomgeving van flora en fauna behouden blijft of verbeterd kan worden en een vergunningsaanvraag. Die onderzoeken vormen de basis voor natuurinclusieve en ecologische inrichtings- en beheerplannen die door Zeegers en Koster worden opgesteld. Het wisselt per onderzoek wat je aan flora en fauna tegenkomt dat behouden moet worden. Soms is het heel weinig, soms is het meer dan je verwacht.

Uitdagingen

Toen een Brabantse gemeente 550 woningen wilde realiseren in agrarisch gebied, kwamen we onverwacht heel veel tegen, zegt Koster. “naast de huismussen, vleermuizen en gierzwaluwen, troffen we ook steenuilen en zelfs dassen in het gebied aan. Dat was wel even schrikken voor de gemeente, want met beperkte ruimte en financiële middelen betekende dat meer inspanning dan gepland. Uiteindelijk hebben we met een pragmatische insteek mooie oplossingen kunnen vinden. Ook door te berekenen wat die extra inspanning op het grotere geheel zou zijn, konden we het goed in perspectief plaatsen.”

En met die pragmatische insteek gaven we advies waarmee de wijk natuurinclusief én toekomstbestendig is voor de komende 50 jaar, licht Koster toe. “De flora en fauna blijft behouden door in de wijk brede ecologische zones aan te leggen met heggen en fruitbomen, voor voldoende nestgelegenheden voor de diverse diersoorten. Met deze natuurinclusieve aanpak is er niet alleen compensatie van de leefgebieden maar gaat de natuur er per saldo op vooruit. Met het oog op klimaatadaptie, hebben we gekozen voor wadi’s en groene daken. De wadi's staan bij piekmomenten vol met water, waardoor wateroverlast tegengegaan wordt. En de groene daken houden in de winter niet alleen kou buiten, maar in de zomer ook de warmte. Daarnaast trekken de daken ook allerlei insecten aan zoals vlinders en bijen.”

Onderhoud door de bewoners zelf is belangrijk, zegt Koster. “De ervaring leert, hoe groter de buurtparticipatie, des te beter het groeit en bloeit. In ons advies houden we hier rekening mee. Geef bijvoorbeeld elke nieuwe bewoner een insectenhotel of een fruitboom als welkomstcadeau.”

“En al dat groen zorgt niet alleen voor minder hittestress en betere waterafvoer, het vergroot ook de gezondheid van de bewoners”, zegt Zeegers. “Uit onderzoek blijkt dat mensen die in een groene omgeving wonen minder vaak een huisarts bezoeken. Zo geven we duurzaam advies op alle aspecten.”

Qua proces kom je tot het beste eindresultaat wanneer je de input van alle omwonenden meeneemt in je advies, maar ook die van vrijwillige natuurwerkgroepen, vertelt Koster. “Zo werden dassen- en uilenwerkgroepen gecontacteerd en speciale buurtbijeenkomsten georganiseerd om hun input mee te nemen en hen op de hoogte te brengen van de plannen. Op die manier nemen we alle expertise in de regio mee en streven we naar het beste resultaat voor alle partijen. En dat draagt op zijn beurt weer bij aan een soepele vergunningsaanvraag.”

Nationale projecten

Naast onze reguliere projecten, haken we ook geregeld aan bij grote nationale projecten, zegt Zeegers. “Zo werken we momenteel aan het Waardengedreven OnderhoudsContract Uiterwaarden (WOCU). De uiterwaarden fungeren als tijdelijke piekafvoer bij hoogwater en het onderhoud daarvan is daarom als eerste gericht om de waterveiligheid te kunnen blijven garanderen, maar er spelen veel andere zaken mee.”

“Denk aan de schepen die door de rivieren moeten kunnen blijven varen. De visstand die al enorm verslechterd is, moet weer naar een gezond niveau teruggebracht worden. De specifieke vegetatietypes glanshaverhooilanden en stroomdalgraslanden moet behouden blijven en uiteindelijk willen de bewoners in de omgeving kunnen blijven genieten van de gebieden met een wandeling op zijn tijd.”

“Het is een enorme klus, maar die uitdaging maakt het dan ook weer erg interessant, vertelt Zeegers. “Het Rijntakken gebied waar wij ons op richten, loopt van de Duitse grens tot aan Rotterdam en elk stukje heeft uiteraard zijn eigen plan nodig. Door zowel bronnenstudies te onderzoeken als er op uit gaan om de gebieden daadwerkelijk te bezoeken, kan ik voor elke uiteraard maatwerk leveren.”

Integrale projecten

Naast die nationale projecten haken we ook regelmatig aan bij integrale projecten die we uitvoeren met onze collega’s van andere vakgroepen, licht Koster toe. “Zo werken we vaak samen met onze Water specialisten en de Property & Buildings experts. Onlangs werkten we aan een advies voor een opdrachtgever voor huisvestiging van arbeidsmigranten. Om daar de diversiteit van dieren in het gebied te bevorderen, adviseerde ik een groene inrichting met onder andere fruitbomen, geïntegreerde voorzieningen voor fauna in de nieuwbouw maar ook groene daken op fietsenstallingen waarbij gebruik gemaakt wordt van de oude dakpannen van de te slopen gebouwen. Goed voor de flora en fauna en prettig voor de bewoners om in een groene, rustig en ontspanning omgeving te leven.”

Die samenwerking met die andere collega’s ervaar ik altijd als zeer prettig en inspirerend, zegt Koster. “En door onze ervaring met die integrale projecten, worden die onderlinge korte lijntjes nog korter. Dat helpt bij het verzinnen van creatieve oplossingen en het bespaart tijd, wat ook weer gunstig is voor onze klanten.”

En door die fijne samenwerking bieden we de klant voor elke uitdaging een totaaloplossing aan, voegt Zeegers eraan toe. “Verrassend genoeg zijn wij vaak zelf die uiteindelijke klant, als burgers van Nederland.”

Wil je meer weten over Earth & Environment bij WSP? Kijk dan hier.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief