Paleis het Loo - toekomstgericht bouwen met 17e-eeuwse stijl

Hoe breid je een rijksmonumentaal gebouw uit met moderne grote ruimtes, waarbij het cultureel erfgoed bewaard blijft, maar wel perfect aansluit op nieuwe vertrekken en ook nog eens toekomstbestendig is voor de komende honderd jaar?

KAAN Architecten heeft met een prachtig ontwerp daar antwoord op gegeven: een nieuwe verdieping onder de bassecour - het voorplein - die van binnenuit verbindt met de ruimtes in de bestaande vleugels. Die worden op hun beurt ook gerenoveerd en dat allemaal met respect voor de bestaande architectuur.

Vervolgens was het aan WSP om die toekomstgerichte visie concreet te maken in een constructief ontwerp, vertelt Senior Adviseur Thomas Musson, nauw samenwerkend met de installatie engineers. “Meestal worden gebouwen ontworpen met een levensduur van vijftig jaar. Met een blik op de toekomst en de preservering van ons cultureel erfgoed, is deze renovatie en uitbreiding ontworpen om minimaal honderd jaar mee te gaan. Dit heeft invloed op de basisprincipes van je ontwerp. Van het nog verder minimaliseren van de kansen op overschrijding van toegepaste belastingen en strengere eisen aan bijvoorbeeld de betonkwaliteit en scheurwijdten, tot aan het overdimensioneren van bijvoorbeeld schachten om extra ruimte te maken voor toekomstige installaties bij vervanging.”

“Daarnaast concludeerde we al vrij snel dat er niet één standaardoplossing was voor het hele project. Elke ruimte had zijn eigen uitdaging en daarom een eigen oplossing nodig, elk met zijn eigen type wand en constructie.”

Als het waterniveau stijgt

Een van de uitdagingen van de nieuwe kelder was het volledig waterdicht maken, vertelt vakgroepmanager multidisciplinaire projecten Eddy van Caulil. “Met een groot deel van Nederland onder de zeespiegel, zijn ingenieurs gewend om overstromingen in hun kelderontwerpen mee te nemen. Hier zou er geen enkele lekkage mogen ontstaan als gevolg van scheuren in de muren, omdat het een tentoonstellingsruimte zou worden. De innovatieve oplossing omvat het gebruik van beton vermengd met capsules die bacteriën bevatten. Deze breken open als er een scheur ontstaat en reageren met water om kalksteen te creëren die de scheur opvult en waterdicht maakt. Dit is een van de eerste keren dat dit product in Nederland wordt toegepast en stelt de aannemer in staat de integriteit van de keldermuren te garanderen.”

… dit project vereiste een team van constructieve goochelaars. De vloer eronderuit trekken, terwijl de rest moet blijven staan.

Thomas Musson Senior Adviseur , Nieuwegein

Thomas Musson Senior Adviseur , Nieuwegein

Begeleiding tijdens de uitvoering

Tijdens de uitvoering mag je natuurlijk nooit schade hebben. Maar bij het Paleis Het Loo zou schade direct permanent verlies betekenen van een stukje Nederlandse geschiedenis. Bestaande historische muren en plafonds moesten onaangetast blijven, net als de 17e-eeuwse houten ramen. “Vanwege de complexe constructie zijn we na het maken van de ontwerpconstructie nog een stap verder gegaan”, zegt Thomas. “Wij hebben stap voor stap beschreven in welke volgorde de verbouwing aangepakt moest worden. En die volgorde was cruciaal, want dit project vereiste een team van constructieve goochelaars. De vloer eronderuit trekken, terwijl de rest blijft staan.”

“Met dat stappenplan kon de aannemer op de meest logische manier elk onderdeel met zo min mogelijk risico uitvoeren. Die extra stap vraagt wel een andere manier van denken en het aandurven van een grotere verantwoordelijkheid, maar daar voelen we ons heel comfortabel bij. En op die manier kan de opdrachtgever zich blijven focussen op het realiseren van zijn visie.”

Extra vloeroppervlakte

5.000 m2

Extra bezoekersliften

8 liften

Ontvangstmogelijkheden

700 mensen

Modern maar toch nog vertrouwd

Met de verbouwing achter de rug is het museum klaar voor de toekomst. Een plek waar oud en nieuw elkaar tegenkomen, met verbeterde bezoekersfaciliteiten, een nieuw klimaatsysteem en met ruimte voor kleine en nu ook grote tentoonstellingen. Kortom, bezoekers kunnen weer vol verwondering van het museum genieten, net zoals Thomas. “Als ik nu met mijn gezin over de bassecour rondloop, voelt het modern aan. Maar het is ook nog steeds het vertrouwde Paleis Het Loo. En dat hoor ik bij andere bezoekers ook terug. Wat diezelfde bezoekers niet zien, is de gigantische hoeveelheid aan kennis die voor dit project nodig was. Alleen de gecombineerde kennis van de architect, van WSP, van de installatie engineers en de aannemer heeft geleid tot dit fantastische toekomstgerichte resultaat. En daar ben ik best trots op.”